Moitas veces atopámonos con libros que exceden todas as nosas expectativas, ainda a pesar de que se trate dun título no que tiñamos moito interese por ter sido recoñecido co Premio Xerais de Novela, pero iso foi exactamente o que me aconteceu cando comecei a ler “A Culpa” de María Solar (Editorial Xerais) porque este é un libro que che irá sorprendendo con cada capítulo, e nel atoparémonos coa vida mesma con todas as súas grandezas e miserias.
Esta historia constrúese sobre dous personaxes tan fascinantes como son os de Mirta e Marcela, personaxes do século XX, que nos mostran esa Galicia sen recursos nin oportunidades despois da Guerra Civil da que as nosas protagonistas só poden fuxir en busca de algo de paz e unha nova vida; pero o camiño que terán que percorrer estas dúas mulleres non será doado, e só tras a súa chegada a Arxentina empezaran o seu ascenso social no mundo do espectáculo.
Teño que dicir que me encantou o ben estruturada que está esta novela, as tres partes na que se divide dialogan entre elas, pero tamén hai un oco para crear algo de misterio arredor da trama. Empezamos con A herdanza, na que a través de Amanda coñeceremos o inicio de todo, cando un día recibe na oficina do banco a unha clienta tan singular como a señora Gondar, para logo descubrir que ela era a herdeira da sua fortuna. E seguimos con A culpa, un sentimento moi presente na parte central, esa que está narrada por a propia Mirta Gondar. Na parte final de A pel volvemos atoparnos con Amanda para pechar este círculo cheo de recordos e segredos.
Gran parte da historia está narrada pola propia Mirta, a modo de entradas nun diario que está datado entre os meses de marzo e maio de 2004, e no que se nos contan varios dos acontecementos que marcaron a súa vida. Isto é algo moi interesante porque nos permite achegarnos aos seus sentimentos e as súas vivencias en primeira persoa, pero tamén é certo que á vez mantén a Marcela como esa gran incógnita, que como lectores iremos descifrando co avance da lectura e tamén grazas ás indagacións de Amanda e Enric.
Como comentaba ao principio esta é unha novela na que o gran tema é a vida, pero tamén atopamos que se fala sobre a amizade e esa sororidade entre dúas rapazas que terán que pasar por momentos moi duros; outro tema interesante é o da maternidade e a vida profesional; pero os grandes temas son a culpa e tamén a memoria de como lembramos as decisións que imos tomando.
A modo de conclusión gustaríame recomendar a lectura desta gran novela que é “A culpa” de María Solar (Xerais), sen ningunha dúbida un dos mellores libros que lin neste 2023. Un libro que gocei moito, especialmente toda a parte de Mirta e Marcela en Arxentina, ademais dese final no que os lectores chegamos a entender esta historia tan marabillosa e tamén adictiva que fai que cada día queiras ler un pouco máis.
Hoxe quero dedicarlle unhas liñas a un libro que me impresionou moi gratamente, xa non só coa súa lectura senón tamén ao follealo, e dándome conta de todo o traballo e o esmero posto neste artefacto poético ou libro obxecto que leva a firma de Alba Cid e Estevo Creus, que ten ilustracións da artista Maria João Worm, e que podedes atopar nas librarías grazas a aCentral Folque.
Obviamente os grandes protagonistas desta historia son Ponto, que foi rei de Galiza e de Bretaña. Ademais da propia faia, que ilustra a capa do libro, e é un elemento moi estreitamente ligado ao propio Ponto, trátase dunha faia que aparece no bosque artúrico de Brocelianda. Tamén debemos mencionar ao personaxe de Sidonia, quen non sabe se “ama porque espera, ou era ao revés?”, este é o interes amoroso de Ponto, e quen será a raíña de Bretaña.
En parte podemos afirmar que esta é unha obra que nace grazas a un romance medieval francés de finais do século XIV, o coñecido como “Ponthus et la belle Sidonie”, onde os recordos daquel antigo reino de Galicia mestúranse co artúrico. Mentres que a outra parte póñena os dous autores, tanto Alba Cid como Estevo Creus, que lle dan unha volta de porca a esta historia e desta forma traer ao presente estes mitos antigos da historia galega.
A modo de conclusión, gustaríame moito recomendar a lectura de “A Faia de Ponto. Le roi de la Galice” de Alba Cid e Estevo Creus (aCentral Folque), persoalmente paréceme que esta é unha proposta literaria moi interesante, e é algo moi especial atoparse con esta relectura poética deste mundo medieval habitado por personaxes tan fascinantes como son Ponto e Sidonia, un mundo medieval que pon en valor o legado daquel reino antigo de Galiza e a súa importancia na Europa do momento. Do mesmo xeito que tamén é moi interesante atoparse con dúas voces ben recoñecidas que se apropian dun relato como este, que xa ten un longo percorrido ao longo dos séculos, e fano cun estilo e unha sensibilidade propia de dous grandes nomes da poesía galega actual.
Siempre he considerado de gran utilidad el pararse a reflexionar sobre los libros leídos al finalizar el año, ya que uno puede encontrar datos muy curiosos más allá del total de libros finalizados; pero también se puede usar esa información para afinar en tu gusto, y elaborar así una lista de lecturas más acorde con tus preferencias personales para el nuevo año que recién empieza. Es cierto que en 2022 no he leído tantos libros como me hubiera gustado, esto no es algo que me preocupe especialmente porque son cosas sin importancia y prefiero quedarme con el recuerdo de haber disfrutado mucho de cada uno de los libros que sí logré terminar; es por ello que he notado un especial desafío a la hora de seleccionar esas diez mejores lecturas del año.
La nostalgia de la Mujer Anfibio de Cristina Sánchez-Andrade (Anagrama). Este fue uno de los primeros libros que leí durante el mes de enero, y recuerdo perfectamente que tras haber terminado de leerlo estaba convencido de que no leería nada mejor en los próximos meses, y tengo que reconocer que no me he equivocado y todavía mantengo esa afirmación. Esta es una novela realmente maravillosa en la que la autora juega muy bien con los tiempos de la narración y nos presenta personajes fascinantes como Lucha o Jesusa.
O Nome da Rosa de Umberto Eco (Aira Editorial). Este es uno de esos grandes libros que parece que uno ya conoce de toda la vida, pero que de verdad merece mucho la pena dejarse atrapar por sus páginas. La historia de esta investigación detectivesca que realiza el fraile Guillermo de Baskerville es realmente adictiva, y el estilo de Eco es tanto accesible como lleno de detalles.
Indiana de George Sand (Editorial dÉpoca). Guardo un gran recuerdo de este libro porque me ayudó a reencontrarme con todo lo que me gusta de la literatura clásica, me ha encantado lo bien recogida que está la esencia de aquella época, y también los temas tratados por su autora. Quiero dedicarles unas palabras a los personajes de Indiana y Sir Ralph, quienes nos muestran todas las contradicciones del ser humano.
El paciente de Juan Gómez-Jurado (Ediciones B). Mi primera aproximación a la obra de Gómez-Jurado me ha dejado grandes recuerdos, y espero poder seguir leyendo más obras de este gran maestro del thriller. Esta novela aborda diferentes temas, pero sin renunciar en ningún momento a esas situaciones que dejaran a los lectores con ganas de querer leer un poco más cada día.
Papi de Emma Cline (Anagrama). Este es un libro de relatos que me permitió descubrir a una de las autoras más prometedoras de la literatura estadounidense, y verdaderamente pienso que Cline es una autora que hay que seguir muy de cerca, porque sabe muy bien como encapsular en sus historias un ambiente en donde se reflejan diferentes situaciones pero una misma realidad.
Un alma de Dios de Gustave Flaubert (Nórdica libros). Uno de mis propósitos lectores del 2022 era el de leer más autores franceses, y gracias a pequeños libros como este cuento de Flaubert, pude dar un gran paso que estoy seguro que me ayudará en el futuro a la hora de seguir leyendo otros títulos firmados por escritores franceses.
Y eran una sola sombra de Isabel-Cristina Arenas Sepúlveda (Candaya). Se trata de un libro sobre la memoria y la familia, pero también sobre la pérdida de una madre y una esposa. Este es un libro que recoge en sus páginas, y de una manera muy notable, ese aspecto más centrado en las relaciones humanas, y en primer lugar están las relaciones familiares que la autora nos trae de primera mano al centrar la historia en sus propios abuelos.
Metafísica del aperitivo de Stéphan Lévy-Kuentz (Editorial Periférica). Sentado en una terraza del barrio de Montparnasse, nuestro narrador empieza a reflexionar acerca de las cosas que se encuentra a su alrededor mientras disfruta de su copa de vino y un cigarro. En este libro el autor tiene la oportunidad de abordar diferentes temas, pero la maestría de Stéphan Lévy-Kuentz reside en introducirlos de una manera muy natural.
Queres facer o favor de calar, por favor? de Raymond Carver (Rinoceronte Editora).Me llama poderosamente la atención lo bien que se lee este libro, en el que nos vamos a encontrar con más de veinte relatos cortos que reflejan un instante de la vida. Me parece que el secreto está en que todos los textos mantienen un mismo nivel, y no hay ningún relato que destaque por encima del resto.
Así era Lev Tolstói (III). Tolstói y la música de Selma Ancira (Acantilado). Este es un libro que podríamos encuadran tanto dentro del ensayo como de la biografía, y es una gran oportunidad para que todos los lectores que han disfrutado de las grandes obras del escritor ruso puedan seguir leyendo más historias sobre aquella época que tanto aman, pero en esta ocasión el protagonista será el propio Tolstói.
Hoxe quería facer unha pequena lista con suxerencias de libros para agasallar nestas datas entre os primeiros lectores. Ainda que na miña casa non hay nenos ou rapaces, penso que os títulos escollidos tamén poden resultar interesantes para lectores de maior idade.
Heidi de Johanna Spyri, un clásico da literatura europea asinado por unha das grandes representantes das letras suízas, e unha historia que moitos coñecemos grazas ao anime que dirixiu Isao Takahata, a outra metade do Studio Ghibli. Un libro que agora podemos gozar nesta preciosa edición ilustrada de Aira Editorial e que conta coa tradución de Patricia Buxán Outeiro.
Tamén especial este pequeno libro da colección Merlín de Xerais, na que se repasa a vida de Florencio Delgado Gurriarán, o autor ao que se lle dedicou o Día das letras galegas en 2022. Un libro que tamén contén poemas e ilustracións de Antía Antepazo, mentres que o texto corresponde a Héctor Cajaraville Araújo.
Dúas propostas que tamén merecen moito a pena son, O segredo de Caaveiro de María Antonia Quesada e Doas de nós de Ánxela Gracián, dous títulos que pertencen á colección Meiga Moira (lecturas para 12-16 anos) e podedes atopar no catálogo de Baía Edicións.
Outra desas lecturas imprescindibles, e que se converteu nun clásico, é O xardín secreto da escritora nada en Inglaterra Frances Hodgson Burnett. Unha historia que foi definida como atemporal, e como unha oda á infancia e á amizade. Tradución de Carlos Freire para Aira Editorial.
E non podía faltar un pequeno libro de J. R. R. Tolkien, que leva por título O Hobbit, e que neste ano cumpría o seu 85 aniversario, paréceme que non fai falta dicir moito máis porque está é unha desas historias que un non se cansa de recomendar e sempre é un acerto. Ademais esta é unha novela que podemos atopar publicada por diferentes editoriais, destacando a edición de Xeraisen galego e a de Ediciones Minotauro en español.
Nesta nova entrada quixen dedicarlle unhas palabras a un libro moi especial que recompila varios dos relatos máis destacados, e que saíron premiados nas tres últimas edicións disputadas do premio Manuel Murguía. Este fascinante libro que publica Alvarellos Editora, e que leva por título “A Garza en chamas”, nela recompílanse os nove relatos premiados no Certame de Narracións Breves organizado polo Concello de Arteixo entre os anos 2019 e 2021, e que contou con Alfredo Ferreiro como director literario.
Entre as páxinas de leste “A Garza en chamas” atopamos autores como por exemplo, Daniel Barral, Patricia Torrado Queiruga e Arantza Portabales quenes foron os tres gañadores dos certames de 2019, 2020 e 2021, respectivamente; ademais de Tito Pérez Pérez, Esteban Brea Castro e Gabriel Gómez Estévez que lograron o segundo premio; e ademais os textos de Francisco Rozados Rivas, Alex Mene e Cecilia F. Santomé que foron distinguidos co terceiro premio.
Considero que o nivel dos relatos é realmente bo, e teño que dicir que a extensión dos mesmos é moi agradable para todo tipo de lectores, o máis extenso ten sobre trinta páxinas mentres que os máis breves teñen algo máis de dez. Este é un libro que pode ser ideal para combinar con outras lecturas, ou poder lelos todos xuntos durante unha fin de semana. Pero tamén teño que dicir que me parece moi recomendable ler xuntos os tres relatos de cada certame.
Un dos contos que máis me gustou é “Silencios náufragos” de Patricia Torrado Queiruga, trátase dunha historia onde coñecemos á profesora Rosalía Knowlan, quen se atopa en Irlanda para coñecer o lugar onde naceu o seu avó. Trátase dunha viaxe que ademais de ser pola memoria deste home que abandonou a Illa Esmeralda e chegou a galícia no ano 1846, e ademais encerra un misterio ao redor dun barco que naufragaba nas costas irlandesas.
Tamén moi recomendable “Xanelas” de Arantza Portabales, onde temos un triángulo de personaxes que son os que fan mover a trama. A acción desenvólvese en Amsterdam, o lugar onde vive a nosa protagonista, a pesar de que o piso foi de Manu, pero Manu xa non está; e agora ela vese con Koert quen lle ensina a ir en bicicleta. Destacar a figura tan presente de Manu, a pesar da súa ausencia.
Outro deses relatos que tamén merece moito a pena, é “Crónica de ningures” de Francisco Rozados Rivas, un relato no que coñecemos a Bieito, que vive só na aldea de Entrepenas e só ten unha misión, a súa misión é esperar á morte. Con referencias a Risco e Neira Vilas, imos descubrindo como esta aldea é un lugar dominado por unha paisaxe feroz, un lugar duro e triste, onde a vida é monótona e poucas cousas ocorren. Un lugar que dá para reflexionar sobre os fillos que se van ou se perden, sobre os recordos do pasado, os contos da avoa, o lobo e a morte. Eu me quedo coa seguinte frase que define moi ben o que nos podemos atopar neste marabilloso relato, “Entrepenas é quedo, breve e melancólico ata semellar exento de se mesmo”.
Para concluír, gustaríame recomendar a lectura de “A garza en chamas” un libro que recolle diferentes relatos, con autores que teñen diferentes estilos, pero todos eles teñen en común que son capaces de atrapar ao lector entre as súas páxinas. No persoal teño que dicir que non coñecía o certame de narracións breves Manuel Murguía, e paréceme que non pode haber mellor maneira de achegarse que con este libro de relatos que gocei desde as primeiras páxinas e ata chegar á última.
Que pode haber máis especial para un libro que ter unha segunda vida, unha nova oportunidade de volver aos andeis das librarías, e unha nova oportunidade de conectar cos lectores. Isto é o que ocorreu coa reedición de “Unha presa de terra” que o pasado mes de abril publicaba Baía edicions. Cabe destacar que esta novela que asina Marilar Aleixandre gañou en 2001 a primeira edición do Premio Novela por Entregas do xornal La Voz de Galicia. Esta é unha novela de misterio que comeza cun cadáver no ascensor, e na que coñeceremos a detective Ana Candeán.
Como a asasinada era vítima de violencia machista por parte da súa parella, os malos tratos así como as relacións tóxicas e posesivas son un tema moi presento no libro. Isto está representado polo personaxe do marido da vítima, un home atractivo que causa bastante interese nas mulleres pero que resulta ser moi posesivo e violento. Un tema que tamén se aborda nun conto que aparece dentro do libro “o conto dá muller brava”, no que un home casa cunha muller de boa familia pero que ten un carácter forte e independente.
Esta é unha historia que tamén pode lerse como un comentario sobre o sexismo e machismo na sociedade. Iso vémolo nos comentarios dos veciños, que reflicten moi ben o sexismo xeral que hai en todas partes. Nun primeiro momento xúlgase á vítima, porque traballaba de camareira nun bar de copas, e tamén pola súa forma de vestir, como responsabilizándoa do que lle terminou acontecendo. Ademais do silencio xeral cara aos malos tratos.
En definitiva, estamos a falar dun libro moi recomendable e unha lectura moi necesaria para a nosa sociedade, e é por iso que quero recomendar a lectura de “Unha presa de terra”de Marilar Aleixandre, e que rescata Baía edicions, porque paréceme que trata temas sobre os que merecen a pena reflexionar, ademais de ofrecer unha historia con moitas caras na que atopamos unha investigación policial típica da novela negra que fará as delicias de todas as persoas que aprecian este xénero literario.
É por todos coñecido que en Galicia temos unha gran tradición poética, e son moitos os nomes que todos coñecemos e admiramos; e unha das grandes vantaxes desta rica tradición é a de poder descubrir novos autores dos que queres ler todos os seus libros, e isto foi o que me ocorreu a min cando rematei de ler o poemario «Alianza» de Luís Valle e que podemos atopar publicado por Edicións Barbantesa.
Luís Valle é un poeta lucense, que ten publicados máis de dez poemarios se combinamos a súa produción en galego e en castelán, onde destaca a súa última publicación que é este libro que leva por título “Alianza”. Unha traxectoria de case vinte e cinco anos de carreira literaria, que foi recoñecida pola crítica en varias ocasións, como ben reflexan os premios recibidos: no 2008 o Premio de poesía Caixanova por A caída, no 2010 o Premio de poesía Eusebio Lorenzo Baleirón por Fedor, e no 2015 o Premio Lueiro Rey de poesía por As cicatrices do Sol.
En “Alianza” atopamos un total de cincuenta e oito poemas dedicados ao amor, poemas que a pesar da súa brevidade están cheos de reflexións que o poeta comparte cos lectores; e neste libro no que o amor o é todo, tamén a parella é un tema principal. Teño que recoñecer que me gustou moito a estrutura empregada polo autor, onde os poemas parecen que dialogan entre si, ademais de facelo co espazo que hai entre eles na propia páxina.
En definitiva, paréceme que «Alianza» de Luís Valle (Edicións Barbantesa) é unha proposta poética moi disfrutable, que nos fai pensar sobre un tema tan universal como é este que sempre se considerou un dos grandes temas da literatura. Eu pola miña parte espero seguir descubrindo a obra de Luís Valle, porque de verdade que me gustou moito este libro.
Hoxe quero falar dun libro de relatos que nos descobren a un gran autor e que agora podemos ler en galego grazas á tradución de Moisés Barcia para Rinoceronte Editora, estou a falar de “Queres facer o favor de calar, por favor?” de Raymond Carver.
Carver, un dos mellores contistas do pasado século, e un dos grandes nomes das letras en Estados Unidos, é un deses escritores que segue estando presente por tratar temas que son temas correntes, e que o de Oregon converte en alta literatura pero no pequeno formato dos contos.
Chámame poderosamente a atención o ben que se le este libro, no que nos imos a atopar con máis de vinte relatos curtos que reflicten un instante da vida, e paréceme que o segredo está en que todos os textos que forman parte deste “Queres facer o favor de calar, por favor?” manteñen un mesmo nivel, e non hai ningún relato que destaque por encima do resto.
Sen querer destripar estes relatos e arruinar a experiencia lectora a futuros lectores, porque certamente merece moito a pena ir lendo aos poucos este libro. Gustaríame dicir que lembro que un trataba sobre unha parella que sente o desexo de irse a vivir ao campo, pero de súpeto o protagonista masculino dáse conta de que cometeron un erro ao mudarse; ou unha historia na que un matrimonio vese envolto nun proceso de embargo e teñen que tratar de vender o seu coche canto antes; ou aquela perturbadora equivocación telefónica que experimenta Arnold cando recibe unha chamada de Clara Holt; ou algúns protagonizados por nenos ou adolescentes, como aquel mozo que engana á súa nai para non ir ao colexio e así poder escaparse para ir pescar.
Mención especial merécese o último dos relatos que pechan este libro, ademais trátase do relato que dá título ao libro, refírome a “Queres facer o favor de calar, por favor?”, un relato que non debemos de pensar que é o mellor dos que aquí se reúnen, pero si que se trata do máis extenso; e nel atopámonos con esta parella de profesores que casaron novos, e permaneceron toda a súa vida xuntos, pero un día Ralph obsesiónase coa idea de que a súa muller foille infiel. Este é un relato no que está presente o monólogo interior, que nos serve para meternos na cabeza de Ralph, e está dominado pola atmosfera creada polo autor e que pon ao lector en tensión desde as primeiras páxinas.
Para terminar, gustaríame recomendar a lectura de “Queres facer o favor de calar, por favor?” de Raymond Carver (Rinoceronte Editora), un libro que pode funcionar moi ben como tarxeta de presentación deste autor que segue atraendo lectores aos seus libros, e isto é grazas a que a súa obra resistiu moi ben o paso do tempo. Persoalmente, teño que confesar que quedeime con gañas de seguir lendo máis relatos de Carver, un autor que sen ningunha dúbida entrou no meu Top de contistas favoritos, e do que espero poder ler máis libros no futuro.
Muchas veces nos encontramos con algunos libros que sobrepasan nuestras expectativas, a pesar de que ese fuera un título en el que teníamos mucho interés, esta es una experiencia que uno vive con libros con los que se termina forjando una relación especial, y esto fue lo que me ocurrió cuando estaba leyendo “La nostalgia de la Mujer Anfibio” de Cristina Sánchez-Andrade (Anagrama, enero 2022).
En esta novela conoceremos a Lucha, y lo hacemos cuando ya es una anciana incapaz de reconciliarse con su pasado; pero también rememorando un acontecimiento de su juventud que le cambiará la vida, ya que ella vivió el naufragio del vapor Santa Isabel en la entrada de la ría de Arousa, frente a la isla de Sálvora.
El tema de la memoria, la forma en la que recordamos y la importancia de nuestros recuerdos es algo que está tratado de una forma magistral; pero en este libro en el que se recoge un suceso histórico como el del Santa Isabel también hay lugar para el humor, o el realismo mágico que podemos apreciar en la figura de la meiga Soliña. Además la autora trata otros temas como pueden ser la culpa, el deseo, las relaciones de pareja o las relaciones familiares.
Sobre esto último me gustaría comentar que me encantó la relación tan especial que tiene Lucha con su nieta Cristal, su única nieta y a la que ha criado desde que era pequeña, juntas realizarán actividades típicas de las villas costeras gallegas como puede ser la venta de pescado o el marisqueo. Una relación muy especial, pero en la que también vemos una cierta barrera entre las dos mujeres debido a los secretos que guarda Lucha.
Otro aspecto que merece ser comentado es la introducción de un personaje tan singular y peculiar como es el de Ziggy Stardust, quien afirma que puede recuperar los recuerdos borrosos de los vecinos de Oguiño gracias a la música de su tocadiscos, todo un espectáculo que poco a poco irá atrapando a los vecinos y en el que también se verán atrapadas Cristal o la incorruptible Jesusa.
Para concluir me gustaría recomendar la lectura de “La nostalgia de la Mujer Anfibio” de Cristina Sánchez-Andrade (Editorial Anagrama), una novela que he disfrutado desde la primera y hasta la última página, y de la que uno salé con la sensación de que ha sido parte de la historia de Lucha, pues es al final cuando la autora nos da las respuestas acerca de todos sus secretos. Esta ha sido mi primera aproximación a la obra de Sánchez-Andrade, pero estoy convencido de que volveré a leer a esta autora gallega, porque ha firmado una novela maravillosa en la que juega muy bien con los tiempos de la narración y que seguramente atrapará a muchos lectores en esta historia.
Ahora que ya hemos dejado atrás todas las fiestas navideñas, y el 2022 nos llama para retomar nuestra normalidad y el día a día, me parece que puede ser el momento perfecto para echar la vista atrás y repasar esas lecturas especiales, y de esta forma reunir en una misma entrada algunos buenos libros que pude disfrutar el año pasado.
En esta ocasión he querido huir de las listas, porque sinceramente 2021 ha sido un año de grandes lecturas y me parece injusto quedarme con sólo diez libros; así que he decidido agrupar varios de los libros leídos el año pasado en cinco categorías, mellor lectura en galego, mejor libro por un autor nacional, mejor obra de narrativa escrita por una autora extranjera, mejor obra de narrativa breve y poemario favorito.
Empezamos pola mellor lectura en galego: 2021 foi o ano no que por primeira vez achegábame á obra de Rosa Aneiros, unha das autoras máis destacadas dos últimos vinte anos tanto pola súa obra para un público infanto-xuvenil como para adultos. A principios de xuño deixeime atrapar pola historia de “Sibila”(Edicións Xerais), e quedeime fascinado tanto por esa historia que imos descubrindo aos poucos e está chea de suspense, como por ese uso da linguaxe case poética que utiliza a autora.
Tamén tiven a oportunidade de descubrir outra faceta dun autor xa coñecido, refírome a Domingo Villar, quen o ano pasado publicou “Algúns contos completos” (Editorial Galaxia), un libro de contos que me sorprendeu moi gratamente. Os contos aquí recolleitos teñen un vínculo moi forte con Galicia, e isto é algo que vemos en todo o libro, empezando coa presenza do océano atlántico que atoparemos en varios relatos, ou esas historias máxicas presentes na nosa tradición.
E completa o pódium “O lector” de Bernhard Schlink, obra que podemos ler en galego grazas á tradución de David A. Álvarez Martínez para a editorial Hugin e Munin. Este é un desos libros que cativaron a millóns de lectores en todo o mundo, e unha desas novelas que nos atrapa desde as súas primeiras páxinas. Unha novela de personaxes, na que o autor escribe sobre diversos temas, e que nos fará reflexionar sobre o lido.
Mejor libro por un autor o autora nacional: Una de las mejores experiencias lectoras del pasado año fue descubrir a Edurne Portela, autora que ya conocía pero de la que nunca había leído nada. En “Los ojos cerrados” (Galaxia Gutenberg) nos encontramos con una historia de la Guerra Civil Española, que es algo más que una historia sobre aquella época tan dolorosa, y de hecho la autora aprovecha para tratar otros temas como por ejemplo la amistad, la culpa y el dolor, la violencia y cómo afecta tanto al que la ejerce como a la sociedad, la vida rural en un entorno natural, y la reparación para la memoria de las víctimas.
Un libro que podemos decir que está en sintonía con el de Edurne Portela es “El viaje de Gagarin” de Agustín Fernández Paz (Kalandraka editora), un libro que tal vez no se centra en la historia con mayúsculas que puede ser los años de la dictadura, pero que nos deja una historia con muchas aristas que nos ayuda a comprender mejor lo que pasaba en aquellos años, una realidad que muchos vivieron en primera persona, pero que todos somos capaces de experimentar gracias a la excelente pluma de Fernández Paz.
También fue una sorpresa “Los nombres propios” de Marta Jiménez Serrano (Editorial Sexto Piso), y digo sorpresa porque se trata de la primera novela de la autora madrileña, pero esta es una de esas obras que rápidamente han conectado con los lectores y además ha recibido elogios por parte de la crítica especializada. Hay que destacar que este es un libro sobre la vida, y en el que la autora comparte las reflexiones que cualquiera podría hacerse tras tomar las decisiones que van moldeando una vida.
Mejor obra de narrativa escrita por una autora extranjera: “La poda” de Laura Beatty (Impedimenta, y traducción de Ce Santiago) es uno de esos libros que sin ninguna duda fascinará a todos los lectores que se acerquen a sus páginas, a pesar de que esta es una historia bastante simple, en donde nuestra protagonista, una joven de quince años llamada Anne, decide abandonar su hogar y a su familia para irse a vivir al bosque. Pero mirando más allá, veremos que estamos ante una novela muy poderosa en la que los mensajes que la autora quiere transmitir están claros y ayudan a darle más entereza a una historia que está muy bien construida.
En “La casa del tiempo” de Laura Mancinelli (Editorial Periférica, y traducción de Natalia Zarco) encontramos uno de esos libros que nos hacen viajar sin salir de casa, pero que a la vez nos hacen sentir como si estuviésemos en un lugar conocido. Nuestro protagonista es Orlando, un pintor que parece que ha perdido la inspiración, y que de repente se encuentra regresando al lugar que le vio nacer, y comprando una casa a la que está ligado emocionalmente. Quiero destacar esa forma de narrar sencilla de Mancinelli, quien pone el foco en la trama y los personajes.
“Cuarteto de otoño” de Barbara Pym (Gatopardo Ediciones, traducción de Irene Oliva Luque) es un libro que llevará a los lectores a reflexionar sobre temas de la vida, pero lo hace desde el punto de vista de personas mayores que viven una vida en soledad, y sólo comparten el espacio físico de la oficina en la que trabajan. Es un libro que mantiene un tono triste, pero también refleja a la perfección como la sociedad ve y trata a las personas mayores. Esta es una novela intimista y realista que ofrece una mirada pesimista de la vida, pero que se convierte en una experiencia lectora muy disfrutable.
Mejor obra de narrativa breve: En “De Homero y otros dioses” de Irene Reyes-Noguerol (Maclein y Parker) nos encontramos con veinte relatos cortos, que están estrechamente conectados con el mundo clásico, una influencia que enriquece las historias que nos plantea la autora, ya desde el principio y con un título tan cautivador como el que tiene el libro. Una cosa que me ha maravillado de la lectura de este libro es la imaginación desbordante y esa poesía total que podemos disfrutar en sus casi ciento cincuenta páginas.
“Yamilia” de Chinguiz Aitmatov (Automática Editorial, traducción de Marta Sánchez-Nieves Fernández) es un libro que te atrapa, y lo hace con un estilo muy cuidado por parte del autor que hace que el lector sienta que está viviendo en esa aldea del Kirguistán, y casi conozca a Seit, Daniyar y a Yamilia de toda la vida. La prosa es sencilla pero muy evocadora, casi recreando ese estilo de un viejo recuerdo de una vivencia que impactó a nuestro narrador cuando era joven y ahora se niega a olvidar aquellos tiempos lejanos.
“Las cosas que perdimos en el fuego” de Mariana Enríquez (Anagrama) está compuesto por doce relatos que tienen un tono propio del género de terror, y en los que la autora irá aprovechando para mostrarle al lector algunas de sus preocupaciones con respecto a la sociedad en la que vivimos. Se podría decir que lo paranormal y lo social se dan la mano, en unos relatos que afectarán al lector desde varios y diferentes ángulos, y esto es algo que enriquece la experiencia lectora.
Mejor poemario: “Nimiedades” de María Paz Otero (Ediciones Hiperión) es un libro de poemas en donde encontraremos que hay muchos de ellos que tratan sobre una relación amorosa, y podemos afirmar que la autora es capaz de hacer una precisa disección sobre ese amor real y puro que uno desea poder encontrar alguna vez en la vida. Otros temas que podemos encontrar en este libro pueden ser la enfermedad y la vejez, y es por ello que me han gustado tanto los poemas dedicados a los abuelos. Este es un poemario que pone en valor las cosas sencillas que forman parte de nuestras vidas.
“Transformaciones” de Anne Sexton (Nórdica libros, traducción de María Ramos e ilustrado por Sandra Rilova) es un libro en el que se recogen dieciséis cuentos de hadas de los hermanos Grimm, con los que Sexton es capaz de crear una obra propia, repleta de referencias contemporáneas y nuevos matices que enriquecen estos poemas, todo ello con una visión irónica que también sirve para hacer una crítica social. Y me parece que este libro puede ser el lugar perfecto para empezar a descubrir a uno de los grandes nombres de la poesía estadounidense.
E para rematar, “XelArias. Palabra á intemperie” de Emma Padreira e con ilustracións de Laura Romero (Baía Edicións), un pequeno artefato poético que é unha homenaxe moi persoal que busca poñer en valor a figura de Xela Arias no ano que lle adicaron O Día das Letras Galegas. Ademais dunha aproximación na que a autora quere tender pontes entre a poeta Xela Arias e o lector. E non podemos deixar de mencionar, a orixinalidade deste novo libro de Emma Pedreira, que é un exercicio de creación literaria moi interesante, e que consiste en escribir novos poemas pero empregando versos que aparecen nos diferentes poemarios que publicou a de Sarria.
Y poniendo el broche final a esta entrada con la que repaso mis mejores lecturas del 2021, he decidido añadir un libro muy especial y que disfrute mucho leyendo, me refiero a “Granta – Los mejores narradores jóvenes en español, 2” (Editorial Candaya), un libro que recoge relatos de los veinticinco mejores escritores y escritoras jóvenes, y que nos permite a los lectores descubrir nuevas voces narrativas que con suerte nos acompañarán en los próximos años.